مطابق یافتههای یک پژوهش تازه، از آخرین باری که کربن دیاکسید اتمسفر زمین بهطور مداوم با سطح امروزی برابر می بود، ۱۴ میلیون سال میگذرد. این یافتهها از آیندهای تاریک برای اقلیم زمین خبر خواهند داد.
این مقاله، منتشرشده در ژورنال Science، اقلیم زمین را در طول ۶۶ میلیون سال قبل بازدید کرده است. دانشمندان در این مطالعه به بازدید علائم زیستی و زمینشیمیایی قبلهای دور پرداختهاند تا از این طریق اسبق کربن دیاکسید را با دقتی زیاد تر از همیشه تعیین کنند.
مطابق یکی از نتایج این پژوهش، آخرین دورانی که غلظت کربن دیاکسید در اتمسفر زمین ۴۲۰ قسمت در میلیون (ppm) می بود، به ۱۴ تا ۱۶ میلیون سال پیش بازمیگردد. در آن زمان تا این مدت در گرینلند یخ وجود نداشت و نیاکان انسانها تازه داشتند از جنگلها به دشتها میرفتند.
یافتههای قبلی، این تاریخ را تنها ۳ تا ۵ میلیون سال قبل تخمین زده بودند. تا اواخر قرن هجدهم، غلظت کربن دیاکسید ۲۸۰ ppm می بود. این یعنی انسانها عامل نزدیک به ۵۰ درصد گازهای گلخانهای و ۱.۲ درجه سلسیوس افزایش دمای جهانی می باشند.
با نرخ انتشار کردن جاری گازهای گلخانهای، غلظت کربن دیاکسید اتمسفر تا سال ۲۱۰۰ به ۶۰۰ تا ۸۰۰ ppm خواهد رسید. این مقدار در ۳۰ تا ۴۰ میلیون سال قبل بیسابقه خواهد می بود. در آن زمان، جنوبگان تا این مدت منجمد نبوده است و گیاهان و جانوران زمین تفاوتهایی اساسی با امروز داشتند.
تعیین کربن دیاکسید اتمسفر در قبلهای زیاد دور
تعداد بسیاری از افراد با مثالبرداری حبابهای هوای محبوس در لایههای عمیق یخهای قطبی و یخچالها برای تعیین ترکیب گازهای اتمسفر آشنا می باشند. اما این روش تنها میتواند تا چندصدهزار سال قبل را به دانشمندان نشان دهد.
برای بازدید قبلهای دورتر، اقلیمشناسان باستانی از «پروکسیها» منفعت گیری میکنند؛ ترکیبات شیمیایی برگها، کانیها و پلانکتونهای قدیمی بهطور غیرمستقیم سطح کربن اتمسفر را در یک نقطه وقتی معین آشکار میکنند.
پژوهشگران میگویند گرمترین دوره در ۶۶ میلیون سال قبل مربوط به ۵۰ میلیون سال قبل میبشود که در آن غلظت کربن دیاکسید ۱۶۰۰ ppm و دمای جهانی ۱۲ درجه گرمتر می بود.
بعد از آن هر دو اغاز به افت کردند. ۲.۵ میلیون سال قبل، غلظت CO2 به ۲۷۰ تا ۲۸۰ ppm رسید و عصرهای یخی اغاز شدند. این سطحی است که انسانهای مدرن و تعداد بسیاری از گیاهان و جانوران جاری در تناسب با آن تکامل اشکار کردهاند.
اگر غلظت کربن اتمسفر دو برابر بشود، دمای سیاره زمین میتواند ۵ تا ۸ درجه سلسیوس افزایش اشکار کند. یقیناً این اتفاق در طول صدها هزار سال رخ میدهد، چون آثار افزایش گازهای گلخانهای میتواند زنجیرهای از وقایع زیاد طویل مدت را اغاز کند. برای مثالً ذوب یخهای قطبی توانایی زمین را برای انعکاس تابشهای خورشیدی افت میدهد و این خود علتافزایش زیاد تر دما میبشود.
بهعبارت دیگر، علائم و آثار گرمایش جهانی، و درنتیجه مبارزه ما با آنها، میتوانند تا صدها هزار سال ادامه اشکار کنند.
منبع