نگاهی دیگر به سانحه سقوط بالگرد رئیس جمهوری: فناوری‌هایی که نداریم_دلچسب

سانحه به‌وقوع مدام برای رئیس جمهوری اسلامی ایران و هیئت همراه، یک بار دیگر اهمیت حیاتی فناوری را نشان داد. در این گزارش به شرح اتفاق و فناوری‌هایی می‌پردازیم که در جریان شناسایی محل سقوط بالگرد رئیس جمهوری مورد منفعت گیری قرار گرفت.

در روزی پرکار و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، «سید ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور ایران، به همراه کاروان همراهش بعد از افتتاح سدی بر روی رود ارس، عازم بازدید و افتتاح پروژه‌هایی در تبریز شد. سه بالگرد حامل رئیس‌جمهور و همراهانش به آسمان پریدند.

قطع ربط

همه چیز به خوبی پیش می‌رفت تا این که نیم ساعت بعد از اغاز مسیر، ربط یکی از بالگردها با دو بالگرد دیگر قطع شد. بالگرد حامل رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، استاندار و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور کلیبر و ورزقان دچار حادثه شده می بود و دقایقی سپس عملیات جست‌وجو به همراه انتشار کردن شایعه ها و گمانه‌زنی‌ها در رسانه‌ها و فضای مجازی اغاز شد.

اغاز عملیات

تیم‌های امدادی هلال احمر به شدت به منطقه حادثه اعزام شدند. «محمودی»، رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر، خبرداد که پهپادها و تیم‌های امدادی از چهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان و اردبیل به محل حادثه اعزام شده‌اند. اما شرایط جوی نامساعد، از جمله مه غلیظ و باران شدید، عملیات جست‌وجو را با مشکلات بسیاری روبه رو کرده می بود. دید افقی کمتر از ۵ متر و منطقه صعب‌العبور کوهستانی و جنگلی، کار را برای تیم‌های جست‌وجو زیاد دشوار کرده می بود.

یقیناً تا این مدت اطلاعاتی درمورد پهپادهایی که گروه امداد و نجات ایرانی در این عملیات مورد منفعت گیری قرار دادند انتشار نشده و نمی‌دانیم این پهپادها به چه امکاناتی تجهیزبوده‌اند.

پشتیبانی دوستان

ساعاتی سپس ایران از ترکیه خواست پشتیبانی کرد. دولت آنکارا نیز یک پهپاد تجهیزبه دید در شب و یک بالگرد را به منطقه اعزام کرد. پهپاد ترکیه‌ای که قادر به پرواز در ارتفاع ۱۱ هزار پایی می بود، منطقه را جست‌وجو کرد اما به علت پوشش گیاهی متراکم، کار شناسایی با مشکل روبه رو شد. پهپاد اعزامی ترکیه «آکینجی» (Akıncı) می بود. آکینجی یکی از گسترش یافتهترین پهپادهای نظامی تشکیل شده توسط شرکت بایکار ترکیه است که برای انجام مأموریت‌های شناسایی، نظارت، و دعوا طراحی شده و قابلیت‌های بالایی در این عرصه‌ها دارد.

آکینجی پهپادی با طول بال ۲۰ متری و طول بدنه ۱۲.۲ متری است که تا ۱۳۵۰ کیلوگرم ظرفیت حمل بار دارد. این پهپاد با قابلیت ۲۴ ساعت پرواز مداوم تا ارتفاع ۴۰ هزار پایی (نزدیک به ۱۲ کیلومتر) به حداکثر شدت ۳۶۱ کیلومتر بر ساعت می‌رسد.

امکانات و تجهیزات شناسایی که آکینجی حمل می‌کند شامل سیستم‌های شناسایی (رادار آرایه فازی، سیستم‌های الکترواپتیکی و مادون قرمز) و سیستم‌های ارتباطی (ربط ماهواره‌ای و دیتا لینک‌های پیشرفته) است.

در همین حال اتحادیه اروپا نیز به خواست ایران برای پشتیبانی، سامانه نقشه‌برداری سرویس مدیریت اضطراری «کوپرنیک» را فعال کرد.

کوپرنیک (Copernicus) یک برنامه جامع مشاهده زمین است که توسط اتحادیه اروپا با همکاری آژانس فضایی اروپا (ESA) مدیریت می‌شود. مقصد مهم این برنامه فراهم کردن داده‌ها و اطلاعات دقیق و به‌روز برای پایش محیط زیست، تغییرات آب و هوا، و مدیریت مشکلاتها است.

کوپرنیک از تعدادی ماهواره «سنتینل» در کنار پلتفرم‌های پردازش و تحلیل داده‌ها راه اندازی شده و با فراهم کردن داده‌های دقیق و بلادرنگ، نقش مهمی در پایش محیط زیست، مدیریت مشکلاتها، و گسترش پایدار ایفا می‌کند. این سیستم با منفعت‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، ابزار قدرتمندی برای تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده فراهم می‌کند.

لحظات بی ربط

از همان ابتدا یکی از امیدواری‌ها برای ردیابی و شناسایی محل دقیق حادثه، امکان برقرار تماس تلفنی می بود. مسئولان مختلفی از همان ابتدا در مواردی به برقراری تماس با برخی سانحه‌دیدگان اشاره کردند، اما در نهایت اشکار شد که این چنین ادعاهایی صحت نداشته و بر پایه حرف های‌ها، همه سانحه‌دیدگان در همان لحظات ابتدایی جان باخته بودند.

اما در عین حال حتی اگر عمل به تماسی هم صورت می‌گرفت، نبوده است آنتن‌های بی‌تی‌اس در منطقه محل سقوط، ردیابی دقیق مکانی موبایل سانحه‌دیدگان را دشوار می‌کرد.

آخر جست‌وجو

در نهایت بعد از نزدیک به ۱۵ ساعت پر تنش، بالگرد در نزدیکی منطقه خونیرود اشکار شد.

حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور ایران، نیاز به تحکیم زیرساخت‌های مخابراتی و منفعت‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در عملیات‌های جست‌وجو و نجات را به خوبی نشان داد و اشکار شد ما به رغم گسترش پیروزی‌آمیز پهپادهایی با توان نظامی، نه تنها از امکانات گسترش یافتهای همانند پهپادهای اختصاصی امداد و شناسایی، بلکه از پوشش مناسب بی‌تی‌اس نیز برخوردار نیستیم و علاوه بر این که باید در این عرصه‌ها عمل های سریع صورت بگیرد، همکاری‌های بین‌المللی و منفعت گیری از تکنولوژی‌های نوین می‌تواند به افزایش اثربخشی این عملیات‌ها پشتیبانی کند.

با عرض تسلیت بابت سانحه سقوط بالگرد ریاست جمهوری، امیدواریم بازدید دقیق این حادثه، به اقداماتی در حوزه فناوری بینجامد که از تکرار این چنین حوادثی جلوگیری شود.