انسان اگر بخواهد مدیری موفق باشد، نباید سریع عصبانی شود_دلچسب

به گزارش خبرگزاری موج، آیت‌الله جوادی آملی در جلسه این هفته چهارشنبه های اخلاقی، در ادامه مباحث شرح نهج‌البلاغه، به تفسیر حکمت ۱۷۲ از کلمات نورانی امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا» پرداخت.

این مرجع پیروی با اشاره به علاقه عمیق انسان به ذات و افعال خود، گفتن داشت: انسان به‌طور فطری به خود و اوصاف نفسانی و افعال خود علاقه‌مند است؛ و از این سه به گفتن حریم شخصی خود دفاع می کند و لذا به آنچه خود می‌داند یا انجام می‌دهد، دل‌بستگی دارد و نسبت به آنچه نمی‌داند یا دیگران انجام خواهند داد، بی‌علاقه و حتی معاند می‌شود. به همین علت است که فرمودند: «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا»

وی پافشاری کرد: خدای سبحان دو اندوخته بزرگ به انسان عطا کرده است؛ یکی در عرصه علم، که بدیهیات را به طور فطری در جان او نهاد و راه رسیدن از بدیهی به نظری را نیز به او آموخت: «طلب العلم فریضه علی کل مؤمن و مؤمنه». فرد دیگر در حوزه عمل، با نهادن علاقه فطری به نیکی، عدل و احسان: «تزکیه کنید و عمل صالح انجام دهید». اما اگر این اندوخته‌ها با هدایت انبیا همراه نباشد، انسان تنها به نفس خود دل می‌بندد و از دیگران می‌گریزد.

مرجع پیروی شیعیان او گفت: این دلبستگی به «خود» علتمی‌شود انسان به ویژگی‌های نفس خود دل‌بندد و ویژگی‌های دیگران را تکذیب کند؛ به افعال خود علاقه داشته باشد و افعال دیگران را نپذیرد. این جمله‌ی امیرالمومنین خبری است که به داعی انشاء گفتن شده است یعنی باید به حق دل‌بست نه به خود؛ باید به توصیف حقانی وابسته می بود نه به توصیف خود؛ و باید به افعال الهی‌پسند علاقه‌مند می بود، نه فقطً افعال شخصی.

آیت‌الله جوادی آملی در ادامه، هجرت علمی را مقدمه الزامی برای شناخت حق و باطل و عرصه‌ساز جهاد در مسیر الهی دانست وبا اشاره به حکمت ۱۷۳ نهج البلاغه «مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ، عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ»، پافشاری کرد: فردی که از تفکر و هجرت علمی دوری کند، در همان سطح ابتدایی باقی خواهد ماند و نمی‌تواند حقیقت را از باطل، هدایت را از ضلالت و زشتی را از زیبایی تشخیص دهد.

وی با اشاره به لزوم منفعت‌گیری از اندوخته‌های فطری و الهی انسان، اظهار داشتند: اگر فردی از معلومات بدیهی و اولیه‌ای که خداوند در نهاد او قرار داده و با هدایت رهبران الهی تکمیل شده است، منفعت ببرد و در مسیر هجرت قرار گیرد، باید بیاموزد که چه چیزی حق و چه چیزی باطل است؛ چه چیزی نیکو و چه چیزی زشت است؛ چه کاری باید انجام شود و چه کاری نباید. این اندوخته در درون انسان نهفته است. به این علت، «هجرت» تنها به معنی جابه‌جایی مکانی نیست، بلکه مهم‌تر از آن، هجرت در مکانت و جایگاه وجودی انسان است.

این مرجع پیروی افزود: اگر انسان با عقل و فطرت خود به استقبال آرا و افکار گوناگون برود، می‌تواند حق را از باطل، نیکو را از زشت، و راه درست را از نادرست تشخیص دهد. بعد از این شناخت، نوبت به جهاد می‌رسد؛ خواه جهاد علمی، فرهنگی و فکری و خواه جهاد نظامی باشد.

 آیت‌الله جوادی آملی در تفسیر حکمت ۱۷۴ نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علیه‌السلام، با اشاره به اهمیت هدایت نیروی غضب در انسان، اظهار داشت: خداوند اندوخته‌هایی همچون نیروی غضب در وجود انسان قرار داده است. غضب از بهترین نعمت‌های الهی است که اگر در مسیر الهی به‌کار گرفته شود، جهاد و دفاع از حق را فراهم می‌کند.

وی با استناد به فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام که فرمودند«مَنْ أَحَدَّ سِنَانَ الْغَضَبِ لِلَّهِ قَوِیَ عَلَی قَتْلِ أَشِدَّاءِ الْبَاطِلِ»، تصریح کرد: غضب به‌منزله‌ی شمشیری است که باید آن را برای باطل‌زدایی تیز کرد. فردی که شمشیر غضب را برای خدا تیز کند، توان مقابله با سرسختان باطل را خواهد داشت.

مرجع پیروی شیعیان افزود: انسان باید هم جهاد درونی داشته باشد و با رذائل اخلاقی و افعال ناپسند درون خود بجنگد، و هم در برابر متجاوزان به دین، مرز و بوم ایستادگی کند. اما اگر این سلاح الهی، کُند و بی‌تاثییر شود، در روز خطر توان دفاع نخواهد داشت.

 آیت‌الله جوادی آملی پافشاری کرد: تیز کردن این سلاح نیازمند کارگاه پرورش و تزکیه است. نباید هر مخالفتی با دیدگاه‌های شخصی را معارضه با دین برداشت کرد و با او جهاد کرد، بلکه هر کس با دین ناموافق است باید با او جهاد کرد و یقیناً پیش از هرگونه مقابله با دشمن خارجی، انسان باید با دشمن درونی یعنی هوا و هوس خود بجنگد؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید ﴿فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ﴾

وی خاطرنشان کرد: اگر فردی با هوس‌های باطل درونی مبارزه کند، از دشمنان بیرونی واهمه‌ای نخواهد داشت. در این چنین شرایطی، غضب الهی وسیله‌ای برای دفاع از حقیقت و مبارزه با باطل خواهد می بود.

در قسمت فرد دیگر از جلسه درس اخلاق، آیت‌الله جوادی آملی با شرح حکمت نهج‌البلاغه «إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ، فَإِنَّ شِدَّهَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنهُ»، به گفتن راهکار عبور از هراس‌های ذهنی پرداخت و پافشاری کرد: انسان اگر در مسیر علم‌آموزی از سختی‌های درسی یا سنگینی یک رشته علمی بترسد، در واقع این هراس بیشتر از خود سختی است و باید با همت بلند و مطمعن به اندوخته‌های درونی خود، بر آن تسلط کرد.

 آیت الله جوادی آملی با اشاره به اهمیت همت و شرح صدر در مسیر علم و معرفت افزود: گاه دانشجو یا طلبه‌ای از سنگینی یک کتاب یا سختی دروس شکایت دارد، اما باید بداند که با تلاش زیاد تر و جدیت در درس و او گفت و گو، این هیبت علمی فرو می‌ریزد و مسیر برای پیشرفت باز می‌شود. هراس از یک علم یا رشته، اگر بیشتر از خود آن علم باشد، مانع رشد و ترقی خواهد شد.

وی تصریح کرد: خداوند شرح صدر و بلندنظری را دوست دارد، و فردی که با دید گسترده و نگاهی بلند داخل عرصه علم و مدیریت شود، به پیروزی خواهد رسید. همان‌گونه که در سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است، افق‌های گسترده برای افرادی گشوده می‌شود که از تحجیر و محدوده‌سازی ذهنی فاصله می‌گیرند و به سمت میدان‌های باز اندیشه و تلاش قدم برمی‌دارند.

این مرجع پیروی در ادامه به اهمیت مدیریت درون و اخلاق فردی پرداخت و گفتن داشت: انسان اگر بخواهد مدیری موفق باشد، باید سریع عصبانی نشود، برای هر اشتباهی افراد را تنبیه نکند، و در روبه رو، افراد موفق و متعهد را تشویق کند. مدیریت اخلاقی یعنی پرورش و اصلاح، نه فقط اخراج و مجازات؛ باید به جای قهر و حذف، به جستوجو اصلاح و هدایت باشیم.

وی پافشاری کرد: فردی که می‌خواهد جامعه را اصلاح کند، ابتدا باید درون خود را اصلاح کند. اگر قلب انسان پاک شود، تصمیمات او نیز از منبعی پاک خواهد جوشید و رأی درست، از دل درست بیرون می‌آید. همان گونه که آب زلال از چشمه پاک می‌جوشد، رأی صحیح نیز از دل سالم و نیت خالص صادر می‌شود.

آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: اگر فردی بخواهد مدیر خوبی باشد، نباید برای هر اشتباهی دیگران را مجازات کند. زندگی سالم، دو سومش با زیرکی و درایت می‌گذرد و یک سومش با تغافل؛ یعنی باید بعضی اوقات خود را به ندیدن و نشنیدن بزند تا فضا آرام بماند و دیگران رشد کنند.

 آیت‌الله جوادی آملی اصرار کرد: همان گونه که باید خطاکاران را با تدبیر اصلاح کرد، شایستگان نیز باید مورد تشویق قرار گیرند. اداره جامعه علمی بدون نگاه توأم با مهربانی، بزرگواری و تدبیر، ممکن نخواهد می بود.

در اغاز سالروز شهادت حضرت امام جواد علیه‌السلام، آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به روایاتی از امامان معصوم، به گفتن مراتب علمی و معنوی اهل‌بیت علیهم‌السلام پرداخت و گفتن داشت: بعضی اوقات از امام معصوم سوال می‌شود که چطور از رحلت پدرشان مطلع خواهد شد، در حالی که در سرزمینی دور می باشند. جواب خواهند داد که ما حالتی از ذلت و خضوع شدید در پیشگاه خداوند حس می‌کنیم که پیش از آن نداشته‌ایم؛ از این حالت می‌فهمیم که امام قبل رحلت کرده است.

وی  افزود: این شناخت، گاه از طریق علم غیب و گاه از طریق شدت حس معنوی است که در برابر ذات اقدس الهی به انسان دست می‌دهد. بعضی اوقات انسان در تاثییر هراس، خضوع یا وجود معنوی شدید، خود را زیاد کوچک و خداوند را زیاد بزرگ می‌بیند. این حس، علامتی است بر قرب الهی.

این مفسر قرآن کریم پافشاری کرد: امام جواد علیه‌السلام می‌فرماید آن‌گاه که این چنین خضوعی در ما پدید می‌آید که پیش از آن نبوده است، می‌فهمیم که حادثه‌ای بزرگ رخ داده است. این فهمیدن، ثمره‌ی پاکی، علم و قرب الهی است.

در آخر، آیت‌الله جوادی‌آملی با دعا برای منفعت‌مندی جامعه اسلامی از انوار هدایت اهل‌بیت علیهم‌السلام، اظهار امیدواری کرد: به برکت نورانیت امام جواد صلوات الله علیه، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، ملت بزرگ ایران و همه مسلمانان عالم از لطف و فیض اهل‌بیت علیهم‌السلام منفعت‌مند شوند.