علوم انسانی، حلقه گمشده تکامل اکوسیستم اقتصاد دیجیتال است_دلچسب

همایش تخصصی «فناپ رج» دیروز، دوشنبه، ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، با نوشته تأثیر علوم انسانی بر اقتصاد دیجیتال و با رویکرد برگشت نخبگان، در سالن آمفی‌تئاتر دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف برگزار شد. در این همایش، کارشناسان و فعالان چالش‌ها و زمان‌های برگشت نخبگان علوم انسانی به سرزمین و نقش آنان در گسترش اقتصاد دیجیتال را بازدید کردند.

برگشت فقط فیزیکی نیست

به گزارش دیجیاتو، حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان، در این همایش با اشاره به پیچیدگی‌های برگشت نخبگان علوم انسانی او گفت: «برگشت نخبگان فقط به معنی برگشت فیزیکی نیست، بلکه برگشت سنت فکری، صدای انتقادی و منبع الهام برای اصلاح اجتماعی است. متأسفانه ساختارهای حاضر در ایران برای جذب این نخبگان ضعیف است. علوم انسانی در حاشیه قرار گرفته‌اند، درحالی‌که این رشته‌ها زیرساخت نرم گسترش‌اند.»

او افزود: «نوآوری فقط از فناوری نمی‌آید، بلکه از نیازها، هراس‌ها و علایق انسان سرچشمه می‌گیرد. تا وقتی که پیوند علوم انسانی و صنعت جدی گرفته نشود، نخبگان این حوزه در انزوا خواهند ماند.»

حمایتکننده؛ تلاش برای برگشت نخبگان

«محمد وصال»، رئیس هیئت‌مدیره مؤسسه حمایتکننده، با اشاره به فعالیت‌های ده‌ساله این مؤسسه در حوزه علوم اجتماعی و انسانی او گفت: «حمایتکننده تلاش کرده با شناسایی نقاط اثرگذاری، عرصه همکاری نخبگان علوم انسانی و کسب‌وکارها را فراهم کند. مدل‌های پیشنهادی ما شامل حمایتمالی در ازای دسترسی به خروجی‌های پژوهشی، شراکت در تشکیل مسیر برگشت تحصیل‌کردگان و برنامه‌های آموزشی مشترک است.»

او با اشاره به برنامه‌های مؤسسه حمایتکننده او گفت: «یکی از برتری‌های مهم ما شناسایی و طراحی جایگاه واقعی علوم انسانی در نظام گسترش سرزمین است. این علوم باید زیرساخت نرم گسترش شناخته شوند، نه موضوعاتی حاشیه‌ای.»

رئیس هیئت‌مدیره مؤسسه حمایتکننده در ادامه به عمل های عملی این مؤسسه اشاره کرد و او گفت: «ما درحال فراهم‌آوردن تسهیلات ملزوم برای بازتعریف نقش علوم انسانی هستیم که شامل گسترش زیرساخت‌های پژوهشی، تشکیل شبکه‌های تخصصی و تسهیل برگشت نخبگان به سرزمین می‌شود.»

او این چنین با گفتن این که مؤسسه حمایتکننده برنامه‌های متنوعی برای حمایتمالی و محتوایی از محققان تدوین کرده است، افزود: «در قسمت پشتیبانی‌های مالی، مؤسسه حمایتکننده تا سقف ۳۵ هزار دلار بورسیه تحصیلی برای افرادی که در مقطع ارشد و دکتری در یکی از دانشگاه‌های برتر رتبه یک تا صد جهان تحصیل می‌کنند، در نظر گرفته است. این چنین زمان مطالعاتی تا سقف ۷‌ هزار دلار برای دانشجویان دکتری و سفر علمی تا سقف هزار دلار برای استادان و دانشجویان دکتری پیش‌بینی شده است.»

او او گفت: «فراهم اجاره‌بهای مسکن برای استادان جوان تا سقف ۲۴ میلیون تومان در ماه به زمان ۲ سال، مطرح‌های آموزشی و حمایتاز نگارش پروپوزال برای گرفتن گرنت از صندوق‌های بین‌المللی از پشتیبانی‌های این مؤسسه است.»

به حرف های وصال، معارفه علمی رشته‌های علوم انسانی، تشکیل محتوا و خبر‌رسانی و اشتغال توانایی های برتر ازجمله دیگر پشتیبانی‌های این مؤسسه محسوب می‌شود.

به حرف های وصال، مؤسسه حمایتکننده تا بحال ۳۱ بورسیه تحصیلی، ۱۹ زمان مطالعاتی، ۱۹ سفر علمی و ۴ پشتیبانی‌هزینه اجاره‌بهای مسکن را در کنار حمایتاز ۲۰ مطرح آموزشی و ۳ پروپوزال را به انجام رسانده. مبلغ کل پشتیبانی‌های این مؤسسه یک‌میلیون دلار و نزدیک به ۶ میلیارد تومان بوده است.

غفلت از علوم انسانی، مانع گسترش پایدار بنگاه‌های ایرانی

«شهاب جوانمردی»، مدیرعامل هلدینگ فناپ، نیز در همایش فناپ رج دغدغه‌های خود درمورد گسترش اندوخته انسانی در سرزمین را فرمود و او گفت: «سال‌ها پیش این سوال ذهن مرا مشغول کرده می بود که چه کار خوبی می‌توان در جامعه انجام داد. با گذشت زمان دریافتم در جامعه‌ای همانند ایران که با مسائل متعدد روبه‌روست، هر عمل مثبتی مورد قیمت است و نباید آنها را با هم قیاس کرد.»

جوانمردی به چالش‌های برگشت نخبگان اشاره کرد و افزود: «در روزهای تازه، با پرسشی مکرر از سوی دوستان روبه رو شدم: آیا برگشت نخبگان به معنی نادیده‌گرفتن توانایی های داخلی است؟ چرا باید هزینه بسیاری صرف برگشت دادن افراد کنیم؟ جواب من این است که هر ۲ گروه مهم‌اند. بعضی اوقات به این گروه می‌پردازیم و بعضی اوقات به فرد دیگر.»

او با اشاره به فلسفه تأسیس فناپ او گفت: «از ابتدا معتقد بودیم گسترش اندوخته انسانی توانمند از مأموریت‌های مهم ماست. هم دانش‌آموختگان خارج از سرزمین ازمایش ها ارزشمندی دارند هم توانایی های داخلی از قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردارند. مسئله کلیدی تشکیل پل ارتباطی بین این ۲ است.»

جوانمردی به ۳ چالش اساسی در عرصه به‌کارگیری نخبگان علوم انسانی در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال اشاره کرد.

او ضعف ساختاری بنگاه‌ها را یکی از این چالش‌ها دانست و او گفت: «تعداد بسیاری از بنگاه‌های ما یا خانوادگی و سنتی می باشند یا دولتی و نیمه‌دولتی که ظرفیت جذب نیروهای متخصص علوم انسانی را ندارند. تعداد بسیاری از استارتاپ‌های نسل تازه را هم مهندسان تأسیس کرده‌اند و این مهندسان فکر می‌کنند می‌توانند همه مسائل را خودشان حل کنند.»

او افزود: «این دسته از بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها می‌خواهند خودشان همه مسائل را حل کنند یا افرادی را استخدام کنند که به حرفشان گوش کنند. این چالش جزو اسرار مگوی بنگاه‌ها است که دوست نداریم به آن بپردازیم. درحالی‌که اگر قرار است بنگاه‌های بزرگ و آینده‌دار داشته باشیم، باید لوازمش را هم فراهم کنیم. باید به ازمایش ها دنیا نگاه کنیم و ببینیم نهاد کسب‌وکاری به چه ترکیبی از تخصص‌ها و توانایی‌های نیاز دارد.»

مدیرعامل هلدینگ فناپ فقدان فضای تعامل را چالش دوم دانست و او گفت: «گفتگوی مؤثر بین بنگاه‌ها و فارغ‌التحصیلان علوم انسانی شکل نگرفته است. این مشکل درمورد دانش‌آموختگان خارج از سرزمین شدیدتر است؛ چون نه بنگاه‌ها زیرساخت جذب را تشکیل کرده‌اند، نه این افراد آمادگی تطبیق با شرایط خاص بنگاه‌های ایرانی را دارند.»

نداشتن آرزوهای بزرگ چالش سومی می بود که جوانمردی آن را مهم برسی کرد: «بنگاه‌های ما چشم‌اندازهای بلندپروازانه ندارند. اکثراً به سودآوری مختصر‌زمان فکر می‌کنند و خودشان را در حل مسائل کلان ملی شریک نمی‌دانند. درحالی‌که در جهان پیشرفته، بنگاه‌های اقتصادی پیشران مهم تغیرات اجتماعی می باشند.»

جوانمردی در آخر با اشاره به برنامه‌هایی همانند «حمایتکننده» ابراز امیدواری کرد که این چنین اقداماتی بتواند به رشد متوازن بنگاه‌ها و افراد پشتیبانی کند. وی پافشاری کرد: «اگر می‌خواهیم مسائلی همانند عدل آموزشی، مدیریت مصرف انرژی، آلودگی هوا، بحران آب و گسترش پایدار را حل کنیم، باید علوم انسانی را جدی بگیریم و فضایی برای نقش‌آفرینی نخبگان این حوزه فراهم کنیم.»

در ادامه این اتفاقات ۲ تن از فارغ‌التحصیلان علوم انسانی که به سرزمین بازگشته‌اند، تجربیاتشان را شرح دادند و پنلی برای معارفه مطرح فناپ‌رج برگزار شد.

معارفه فناپ رج

«فناپ‌ رج» طرحی است که فناپ با همکاری مؤسسه حمایتکننده برای تسهیل برگشت نخبگان علوم انسانی به سرزمین اراعه کرده و شامل امکانات رفاهی و اشتغال در گروه فناپ می‌شود.

امکان استخدام در شرکت‌های گروه فناپ، تسهیلات یک‌میلیارد تومانی برای رهن یا خرید خانه، تسهیلات ۵۰۰ میلیون تومانی برای خرید ماشین، امکان معافیت نخبگی سربازی با انجام پروژه و تا ۲۰ میلیون تومان بلاعوض و ماهانه برای اجاره منزل از امکانات مطرح فناپ رج است.