عرفه وقتی برای استغفار و گشوده‌ شدن درهای رحمت خداوند است_دلچسب

در پی پیشنهاد روز قبل رهبر معظم انقلاب به دعا کردن در روز عرفه، مرتضی نجفی قدسی  کارشناس مذهبی در او مباحثه با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج به تبیین جایگاه عرفات و اهمیت معرفت‌افزایی در این روز پرداخت.

وی با اشاره به این که «عرفات» جمع «عرفه» و به معنی شناخت و معرفت الهی است، افزود: روز عرفه، روز عرفان و تقرب به پروردگار و فرصتی ناب برای آمرزش و برگشت به سوی خداوند است. در روایات آمده است: اگر فردی در ماه مبارک رمضان آمرزیده نشد، زمان فرد دیگر ندارد مگر روز عرفه، تا در این روز بخشیده شود.

نجفی قدسی فرمود: سرزمین عرفات که در ۲۱ کیلومتری مکه مکرمه واقع شده، از مقدس‌ترین مکان‌ها است و محل توبه حضرت آدم (ع) در روز عرفه بوده است؛ جایی که خداوند کلماتی به او آموخت و به واسطه‌ی آن کلمات، توبه‌اش پذیرفته شد: «فَتَلَقَّى‌ آدَمُ‌ مِنْ‌ رَبِّهِ‌ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ». بنا بر برخی روایات، این کلمات، اسامی پنج تن آل عبا (علیهم‌السلام) بوده است.

وی خاطرنشان کرد: وقوف در عرفات اغاز مناسک حج محسوب می‌شود و حاجیان از ظهر روز نهم ذی‌الحجه تا غروب آن باید در صحرای عرفات وجود داشته باشند. در قرآن آمده است: «فَإِذا أَفَضْتُمْ‌ مِنْ‌ عَرَفاتٍ‌ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ».

وی با اشاره به این که سرزمین عرفات در ارتفاع نزدیک به ۲۵۰ متری از سطح دریا قرار داشته و دارای تپه‌ای به نام جبل‌الرحمه است، تصریح کرد: تعداد بسیاری از انبیاء و اولیای الهی در این سرزمین به عبادت خداوند پرداخته‌اند.

نجفی قدسی این چنین به فرمایشات رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و او گفت: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، روز قبل در مراسم بزرگداشت سالگرد ارتحال امام خمینی (ره)، روز عرفه را بهار دعا خواندند و جوانان را به دعا در این روز فراخواندند. ایشان در بیانی دیگر فرمودند: «روز عرفه را قدر بدانید. از ظهر تا غروب، لحظه‌لحظه‌ی این ساعات همانند اکسیر حائز اهمیت است. اینها را با غفلت نگذرانید. دعای عرفه امام حسین (ع) و دعای امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه از مثالهای بارز مناجات خالصانه در این روز است».

این کارشناس مذهبی یادآور شد: دعا و شب‌زنده‌داری در شب عرفه نیز زیاد مورد پافشاری قرار گرفته و در روایات آمده است که معادل ۱۷۰ سال عبادت است. از این رو، شب عرفه همچون شب قدر باید گرامی داشته شود.

وی در ادامه افزود: زمان‌هایی همچون عرفه، سالی یک‌بار پدید می‌آیند و باید با انابه و دقت به درگاه الهی، خود را در معرض رحمت واسعه‌ی پروردگار قرار داد. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «أَنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ‌ نَفَحَاتٍ‌ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا». یعنی در روزگار شما نسیم‌هایی از رحمت الهی می‌وزد، مبادا از آن رویگردان شوید.

نجفی قدسی پافشاری کرد: استغفار باید در برنامه روزانه هر مؤمنی باشد؛ چنان‌که پیامبر (ص) حداقل روزی هفتاد مرتبه استغفار می‌کردند. قرآن نیز پافشاری کرده است: «وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ…»، که نشان‌دهنده‌ی آثار مادی و معنوی استغفار در زندگی انسان است.

وی او گفت: اهمیت روز عرفه در آن است که زمان دعا فراهم شده و قولی استجابت داده شده است. رحمت واسعه‌ی الهی در این روز فراگیر است و می‌توان قبل را جبران و به درگاه الهی تقرب یافت، مبادا از فهمیدن روز عرفه غافل شویم.

اعمال روز عرفه از با اهمیت ترین و پرفضیلت‌ترین اعمال عبادی سال  چه برای حاجیانی که در صحرای عرفات وجود دارند و چه برای دیگر مسلمانان در سراسر جهان است. 

 اعمال مخصوص روز عرفه

۱. غسل

غسل در روز عرفه مستحب مؤکد است. بهتر است قبل از زوال ظهر (قبل از اذان ظهر) انجام شود.

۲. نماز

نماز مخصوصی برای این روز داخل شده است:

دو رکعت نماز، همانند نماز صبح، و بعد از آن خواندن دعای مخصوص عرفه. (برخی علما آن را پیش از دعا، و برخی بعد از دعا پیشنهاد کرده‌اند.)

۳. اقامه نماز ظهر و عصر با جماعت (در صورت امکان)

در صورت امکان، اقامه نماز ظهر و عصر به جماعت زیاد خواست شده، به‌اختصاصی در حرم‌ها یا اماکن مقدس.

۴. رو به قبله بودن، خشوع، وجود قلب و گریه در زمان دعا

این حالت‌ها جهت قبولی زیاد تر دعا و افزایش تأثیرات معنوی عرفه می‌شود.

۵. دعای امام حسین (ع) در روز عرفه

دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) یکی از عظیم‌ترین متون عرفانی شیعه است و خواندن آن در این روز زیاد خواست شده است.

این دعا شامل فرازهایی در شناخت خداوند، آفرینش انسان، نعمات الهی، توبه، خضوع، عشق و ایمان است. بهتر است با تأمل و تدبر خوانده شود.

۶. دعای امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه (دعای ۴۷)

این دعا نیز از مضامین بلند عرفانی و معرفتی برخوردار است و پیشنهاد شده با دقت خوانده شود.

۷. دعای چهل‌و‌پنجم صحیفه سجادیه

که در آن امام سجاد (ع) برای روز عرفه دعا کرده‌اند و مضامین توحیدی و عرفانی دارد.

۸. اقرار به گناهان و طلب بخشش

در این روز بهتر است با اعتراف به کوتاهی‌ها و گناهان، توبه کرده و از خداوند طلب مغفرت و رحمت کنیم. ذکر “استغفرالله ربی و اتوب الیه” به طور مکرر پیشنهاد شده است.

۹. خواندن زیارت امام حسین (ع)

از اعمال زیاد پرفضیلت روز عرفه است. در روایات آمده است:

«خداوند ابتدا به زائران امام حسین (ع) نظر می‌افکند و سپس به حاجیان عرفات.»

۱۰. قرائت قرآن

خصوصاً سوره‌هایی همچون:

سوره اتفاق

سوره الرحمن

سوره توحید

سوره حمد و آیه‌الکرسی (مکرر)

۱۱. ذکر صلوات، تهلیل، تسبیح و تکبیر

ذکرهای زیر با نیت تقرب، زیاد مستحب است:

لا إلهَ إلاّ اللّه

سبحان اللّه

اللّه اکبر

الحمد للّه

صلوات بر محمد و آل محمد

۱۲. صدقه دادن

صدقه در این روز، به نیت سلامتی، بخشایش و توفیق بندگی زیاد مورد پافشاری است.

۱۳. خواندن دعای مخصوص روز عرفه از «مفاتیح‌الجنان»

در مفاتیح‌الجنان دعایی با گفتن دعای روز عرفه (غیر از دعای امام حسین ع) آمده است که از امام صادق (ع) نقل شده و شامل ستایش خدا، توبه، دعا برای مؤمنان و حاجات است.

۱۴. طلب دعا برای دیگران

در روایات آمده است فردی که در روز عرفه برای دیگران دعا کند، فرشتگان برای او دعا خواهند کرد. دعا برای والدین، مؤمنان، دوستان و اهل قبور از اعمال مورد قیمت این روز است.