به گزارش دلچسب
قطع برق فقط چراغها را خاموش نمیکند؛ ستون فقرات ارتباطات سرزمین را هم میلرزاند. توانایی تازه اروپا نشان داد حتی گسترش یافتهترین شبکهها هم بدون برق پایدار ظرف چند دقیقه زمینگیر خواهد شد. در ایران نیز خاموشیهای مکرر چندین دفعه کیفیت ارتباطات را تحت تأثیر قرار داده و از تماسهای ساده تا خدمات دیجیتال را مختل کرده است. این حالت مشخص می کند هرگونه گسترش شبکه بدون ضمانت برق پایدار، دستاوردهای خود را به خطر میاندازد.
تواناییهای جهانی برای مقابله با بحران انرژی
کشورهای گوناگون برای جلوگیری از این بحران، سیاستهای پیشگیرانه را در دستور کار قرار دادهاند؛ از الزام اپراتورها در آمریکا به فراهم برق اضطراری طویلزمان گرفته تا اندوختهگذاریهای گسترده برای مقاومسازی شبکهها در اروپا و آفریقا. این عمل های مشخص می کند تحکیم زیرساخت انرژی شرط ملزوم برای جلوگیری از مشکلاتهای ارتباطی است.
شبکه سیار ایران نیز بهگفتن قلب اقتصاد دیجیتال، به برق پایدار وابسته است. بدون انرژی یقین، حتی گسترش یافتهترین تجهیزات هم تاب نمیآورند و دومینوی اختلال از دکلهای موبایل تا کسبوکارهای آنلاین اغاز میشود.
بعد از مشکلاتهای تازه در اروپا، آمریکا و شرق آسیا، کمیسیون خدمات عمومی کالیفرنیا اپراتورهای بیسیم را موظف کرده است در مناطق پرخطر دستکم ۷۲ ساعت برق پشتیبان در اختیار داشته باشند. در آفریقای جنوبی نیز شرکت MTN برای مقابله با خاموشیهای مکرر بیشتر از ۱۰۰ میلیون دلار در ژنراتور، باتری و انرژی تجدیدپذیر اندوختهگذاری کرده است.
دومینوی اختلال در ایران
بحران ناترازی انرژی و قطع برق در سالهای تازه چندین دفعه ارتباطات سرزمین را دچار مشکل کرده است. با هر بار قطعی برق، بخشی از سایتهای مخابراتی تنها به باتری یا ژنراتور پشتیبان متصل خواهد شد. هرچه این ذخیره سریعتر همه شود، دسترسپذیری افت یافته و ترافیک به سلولهای باقیمانده هجوم میبرد که نتیجه آن کم شدن شدید شدت یا قطعی کامل ربط است.
«ستار هاشمی»، وزیر ارتباطات در اردیبهشت ۱۴۰۴ خبرداد باتریهای سایتهای ارتباطی «بهطور میانگین تنها ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تجهیزات را روشن نگه میدارند» و برای خاموشیهای طویل طراحی نشدهاند. دو سال پیش نیز وزارت ارتباطات از خاموشی بیشتر از ۲۰۰۰ دکل بهعلت قطعی برق خبر داده می بود.
بازدید تواناییهای بینالمللی مشخص می کند میتوان برای عبور از این بحران اقداماتی از جمله اندوختهگذاری پیشدستانه در ژنراتورها و باتریها، بهکارگیری راهکارهای ترکیبی (برتریبندی سایتها، منفعت گیری همزمان از منبع های تجدیدپذیر و باتریهای لیتیومی) و تشکیل مدل هزینه-منفعت شفاف را مورد نظر قرار داد. این چنین منفعتگیری از کنتورهای هوشمند در سایتهای مخابراتی میتواند به مدیریت زمان قطعی برق پشتیبانی کند.
راهکار رهایی از این بحران کجاست؟
قطعی برق و ناترازی انرژی قضیهای نیست که یکباره به وجود آمده باشد. توقف طویلزمان در گسترش زیرساختها علتشده امروز شبکه ارتباطی سرزمین در برابر خاموشیها صدمهپذیر باشد.
یکی از با اهمیت ترین راهکارها، اندوختهگذاری پیشگیرانه است. توانایی شرکت MTN در آفریقا نشان داده هزینه کردن برای خرید ژنراتور و باتری، زیاد کمتر از خسارتهای ناشی از کم شدن کیفیت خدمات، خاموشی گسترده یا حتی سوختن تجهیزات BTS است.

راهکار دیگر، منفعت گیری از رویکرد ترکیبی است. در این روش، سایتهای حیاتی در برتری قرار میگیرند، زیرساختها بهطور هوشمند به طور اشتراکی منفعت گیری خواهد شد و منبع های متنوعی همچون باتریهای لیتیومی، ژنراتور و انرژیهای تجدیدپذیر بهطور همزمان به کار گرفته خواهد شد. این ترکیب میتواند تابآوری شبکه را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
این چنین، تحلیل شفاف هزینه و منفعت مشخص می کند حتی یک ساعت قطعی برق سراسری میتواند زیان میلیاردی برای کل زنجیره ارتباطی ـ از اپراتورها و استارتاپها گرفته تا کاربران و دولت ـ به همراه داشته باشد. به همین علت، باید نگاه جدیتری به مدیریت زمان قطعیها داشت. منفعت گیری از کنتورهای هوشمند در سایتهای مخابراتی یکی از ایدههایی است که میتواند در این عرصه نقش موثری ایفا کند.
برق پایدار از نان شب واجبتر
هرچقدر هم که اپراتورها روی تجهیزات پیشرفته، پوشش گسترده و ارتقاء ظرفیت شبکه اندوختهگذاری کنند، بدون برق پایدار این کوششها دوام چندانی ندارد. این مسیر برای استارتاپها و دیگر اجزای این زنجیره نیز مصداق دارد. شبکه ارتباطات سیار ایران یک زیرساخت الکترونیکی است که قلب تپندهاش به جریان مداوم انرژی وابسته است. قطع این جریان، حتی برای چند دقیقه، میتواند زنجیرهای از اختلالها را برای همه ما در زندگی روزمره تشکیل کند.
تواناییهای بینالمللی نشان داده است که حتی بزرگترین اپراتورهای جهان هم در برابر قطعیهای طویلزمان برق، اگر پشتیبان کافی نداشته باشند، ناچار به افت سرویس یا خاموش کردن قسمتهایی از شبکه خواهد شد. سیاستگذاریهای سختگیرانه در کشورهایی همانند آمریکا یا اندوختهگذاریهای سنگین در بازارهایی با ناپایداری برق، همه انها بر یک مسئله پافشاری دارند «انرژی پشتیبان، شرط ملزوم برای اراعه خدمات مداوم» است.
دسته بندی مطالب